异名:Viola canina Ging. var. japonica Ging. (synonym)、Viola coreana Boissieu (synonym)、Viola grayi Franch. et Sav. var. candida H. Boissieu (synonym)、Viola grypoceras A. Gray var. barbata W. Becker (synonym)、Viola grypoceras A. Gray var. hirsuta Fu et Q. H. Liu (synonym)、Viola grypoceras A. Gray var. pubescens Nakai (synonym)、Viola krugiana W. Becker (synonym)、Viola leveillei H. Boissieu (synonym)、Viola longepedunculata Franch. et Sav. (synonym)、Viola silvestris var. japonica Maxim. (synonym)、Viola sylvatica Fr. ex Hartm. var. gpypoceras (A. Gray) Maxim. (synonym)、Viola sylvatica Fr. ex Hartm. var. grypoceras (A. Gray) Maxim. (synonym)、Viola sylvatica Fr. ex Hartm. var. imberbis A. Gray (synonym)、Viola sylvestris Fr. ex Hartm. var. gpypoceras (A. Gray) Maxim. (synonym)
俗名:紫花高茎堇菜 (ZǐHuāGāoJīngJǐnCài) Chinese
紫花高茎堇菜(拉汉种子植物名称)
图版6: 1-9
Viola grypoceras A. Gray in Narr. Perry's Jap. Exped. 2: 308. 1856; Franch. et Sav. Enum. Pl. Jap. 1: 43. 1875 et 2: 289. 1879; H. de Boiss. in Bull. Herb. Boiss. 2 (1): 1080. 1901; W. Beck. in Beih. Bot. Centralbl. 34 (2): 239. 1916 et 40 (2): 40. t. 3. f. 36-41. 1923; Hand. -Mazz. Sym. Sin. 7: 374. 1931; Chang in Bull. Fan. Mem. Inst. Biol. n. s. 1 (3): 249, 261. 1949; A. N. Steward Man. Vasc. Pl. Lower Yungtze Vall. China 263. 1958; 中国高等植物图鉴2: 917. 图3564. 1972; 秦岭植物志1 (3): 313. 1981; Ohwi, New Fl. Japan. 1040. 1983; 云南种子植物名录 上册205. 1984.——V. cansna L. ε. japonica Ging. in DC. Prodr. 1: 298. 1824. ——V. sylvatsca Fries var. imberbis A. Gray in Bot. Jap. 382. 1859. ——V. sylvestris Kitaib. γ.gpypoceras (A. Gray) Maxim. in Bull. Acad. Sci. St. Petersb. 23: 330-331. 1877. ——V. leveilles H. de Boiss. in Bull. Acad. Internat. Geogr Bot. 11: 91. 1902. ——V. grypoceras A. Gray var. barbata W. Beck. in Fedde, Repert. Sp. Nov. 12: 440. 1922. ——V. krugiana W. Beck. l. c. 21: 261. 1925. ——V. sylvestris auct. non Kitaib.: Forb et Hemsl. in Journ. Linn. Soc. 23: 55. 1886; Diels Fl. Centr. Chin. 477. 1900.
多年生草本,具发达主根。根状茎短粗,垂直,节密生,褐色;地上茎数条,花期高5-20厘米,果期高可达30厘米,直立或斜升,通常无毛。基生叶叶片心形或宽心形,长1-4厘米,宽1-3.5厘米,先端钝或微尖,基部弯缺狭,边缘具钝锯齿,两面无毛或近无毛,密布褐色腺点;茎生叶三角状心形或狭卵状心形,长1-6厘米,基部弯缺浅或宽三角形;基生叶叶柄长达8厘米,茎生叶叶柄较短;托叶褐色,狭披针形,长1-1.5厘米,宽1-2毫米,先端渐尖,边缘具流苏状长齿,齿长2-5毫米,比托叶宽度长约2倍。花淡紫色,无芳香;花梗自茎基部或茎生叶的叶腋抽出,长6-11厘米,远超出于叶,中部以上有2枚线形小苞片;萼片披针形,长约7毫米,有褐色腺点,先端锐尖,基部附属物长约2毫米,末端截形,具浅齿;花瓣倒卵状长圆形,有褐色腺点,边缘呈波状,侧瓣里面无须毛,下瓣连距长1.5-2厘米;距长6-7毫米,粗约2毫米,通常向下弯,稀直伸;下方2枚雄蕊具长距,距近直立;子房无毛,花柱基部稍膝曲,向顶部逐渐增粗呈棒状,柱头无乳头状凸起,向前弯曲成短喙;喙端具较宽柱头孔。蒴果椭圆形,长约1厘米,密生褐色腺点,先端短尖。花、期4-5月,果期6-8月。
产华北、华东至华中、华南、西南各省区的林区(除西藏、青海外)。日本、朝鲜南部亦有。
全草民间作药用,能清热解毒,消肿去瘀。
本种与鸡腿堇菜 V. acuminata Ledeb. 外形极近似,无花期更难辨认,但后者通常无基生叶,植株被白色柔毛;本种花大,距长(6毫米),侧瓣里面无须毛,花柱无乳头状凸起附属物,柱头之喙短而上向,柱头孔较宽大;而鸡腿堇菜花小,距短(3.5毫米),侧瓣里面有长须毛,花柱顶部有明显的乳头状凸起附属物,柱头之喙较长,柱头孔较狭窄可区别。此外从分布区看,本种主要分布于长江流域而鸡腿堇菜主要分布于黄河流域及东北地区。
|